Datum: 28 mei 2021
Van: Adviesraad Natuur en Milieu
Aan: College van B&W

Het advies

Geacht college,

In november 2020 heeft de gemeente de Windverkenning Deventer uitgebracht. De adviesraad Natuur en Milieu is gevraagd hierover advies uit te brengen. Hierbij beantwoorden wij aan dat verzoek en reageren we op de inhoud van deze windverkenning.

Een gevoeligonderwerp zoals windenergie vraagt om een zorgvuldig proces maar ook om daadkracht
We merken dat de inhoud van de windverkenning gevoelig ligt bij veel mensen. Dat is begrijpelijk, de turbines zullen voor veel mensen zichtbaar worden. Waar energiewinning en elektriciteitsproductie lange tijd een ver-van-mijn-bed-show was, wordt dat als gevolg van de energietransitie weer zichtbaar voor iedereen. Dat vraagt om een zorgvuldig proces waarbij lusten en lasten op een zo rechtvaardig mogelijke manier verdeeld moeten worden. Maar het vraagt ook om daadkracht gezien de grote urgentie van de transitie naar duurzame energie. Die 2 aspecten proberen we in ons advies beide te belichten.

Een bijdrage van Deventer aan de duurzame energietransitie is nodig en mogelijk
De noodzaak voor een snelle wereldwijde transitie richting duurzame energie is zeer groot. Klimaatverandering heeft nu al een ontwrichtend effect op mens en natuur, dat neemt de komende decennia toe als we niet snel maatregelen nemen. In het Nederlandse Klimaatakkoord is afgesproken dat iedere gemeente kansen voor duurzame energie verkent en benut. Dat is een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid, die kunnen we niet afschuiven op andere gemeentes. En de windverkenning laat zien dat er ook in Deventer ruimte is voor grote windturbines.

Windop landis een effectieve en veilige vorm van duurzame energie. Daarom pleiten we voor een ruim aandeel wind in de energiemix.
Windturbines, zon op daken en zon in veldopstellingen zijn vormen van duurzame energie met ieder hun eigen sterke kanten. Windturbines op land hebben een klein direct ruimtebeslag, maar zijn wel over grotere afstanden zichtbaar en hoorbaar. Ze kunnen dag en nacht energie leveren, in zowel zomer als winter. Met een groot aandeel wind en een kleiner aandeel zon in de duurzame energiemix, is duurzame energie een groot deel van het jaar beschikbaar. Dat vraagt lagere investeringen in netwerken of opslag dan inzet op vooral zon. Daarom pleiten onder meer netbeheerders ook voor een ruim aandeel wind in de energiemix. Een windturbine levert op jaarbasis evenveel stroom als ca 10-15 ha zonnevelden, maar dan wel veel beter gespreidover etmaal en jaar.

Voor verschillende van de mogelijke nadelen van windenergie is regelgeving beschikbaar, en veel ontwikkelaars beperken hinder nog verder dan wat maximaal is toegestaan. Waar bijvoorbeeld slagschaduw wettelijk beperkt is tot 6 uur per jaar (17 dagen maximaal 20 minuten per dag), beperken de ontwikkelaars van windturbines de slagschaduw op woningen of bedrijfspanden vaak tot 1 uur of zelfs 0 uur per jaar. De rendementsdaling die daarmee gepaard gaat is beperkt en aanvaardbaar voor de ontwikkelaar. Er leven in Deventer zorgen over gezondheidseffecten van laagfrequent geluid. De onderzoeken van o.a. het RIVM en de Universiteit Utrecht (Jonathan Buonocore, zie o.a. www.klimaathelpdesk.org) vinden geen verband tussen laagfrequent geluid en gezondheidseffecten. Het is zinvol om voortschrijdende kennis over dit onderwerp te blijven volgen. De gezondheids-en overige maatschappelijke effecten van fossiele energie zijn overigens evident, zowel bij de winning van grondstoffen (olie, kolen, gas), bij de verbranding (luchtvervuiling) als op delange termijn (klimaatverandering). 

Focusgebieden: zorg voor meer afstemming met buurgemeenten.
In grote lijnen ondersteunen we de keuze van de focusgebieden en de overwegingen die daarbij gemaakt zijn. Bij zoekgebied 3 is de afstand tot woningen in Colmschate Zuid wel een belangrijk aandachtspunt. We vragen extra aandacht voor zoekgebieden 4 en 12, zeker in het licht van mogelijke ontwikkelingen in de gemeente Rijssen –Holten. Ontwikkeling van lijnen windturbines langs de A1 in Overijssel ligt voor de hand, dan valt het bezwaar van het ontbreken van aansluitmogelijkheden op het elektriciteitsnet bij gebied 4 en 12 mogelijk ook weg. Ook afstemming met de gemeente Lochemen de RES Cleantech Regiois van groot belang, om te komen tot een samenhangende, gemeentegrens-overschrijdende duurzame energie-infrastructuur. 

Werk het begrip Lokaal Eigenaarschap beter uit.
50% lokaal eigenaarschap is een uitgangspunt in de RES-werkwijze. Dat ondersteunen we van harte. Dat moet meer zijn dan het bieden van mogelijkheden om te investeren. Ook mensen zonder eigen vermogen moeten kunnen profiteren van de aanwezigheid van de windturbines, bijvoorbeeld via een gebiedsfonds dat zorgt voor extra activiteiten die bijdragen aan de leefbaarheid in het gebied. 

Geef meer ruimte aan gebiedsregie.
In de windverkenning wordt gepleit voor een gebiedsregisseur van 0,25 FTE gedurende het eerste jaar. Wij pleiten voor een veel omvangrijker functie, in de orde van 1 FTE. De gebiedsregisseur werkt breed aan het aantrekkelijk maken van de omgeving waar de turbines komen, bijvoorbeeld door verdere vergroening van het landschap of door een koppeling met andere functies en beleidsvelden zoals recreatie, biodiversiteit of waterberging. Het ontwikkelen van aantrekkelijk groen kan een gunstig effect hebben op de leefbaarheid in het gebied en heeft vaak ook een sterk gunstig effect op de vastgoedwaarde van woningen. 

Wij wensen het College veel wijsheid toe bij de verdere uitwerking van het duurzame energiebeleid en blijven daar graag bij meedenken.

Met vriendelijke groet,

namens de adviesraad,

Kris van Koppen (voorzitter).